Maja Górecka-Wolniewicz
UCI UMK Toruń
Maja.Wolniewicz@uni.torun.pl

Jedną z funkcji ogólnopolskiej akademickiej usługi LDAP ma być dostarczenie użytkownikom sieci Internet swoistej książki adresowo-informacyjnej (white pages), w której są gromadzone:

1. dane dotyczące struktury organizacyjnej jednostek,
2. dane dotyczące pracowników poszczególnych jednostek.

Usługa ta ma być kontynuacją akademickiego serwisu X.500, koordynowanego w środowisku akademickim przez UMK od 1992 roku.
Protokół LDAP daje dużo większe możliwości w zakresie dostosowania danych do potrzeb naszego rodzimego języka. Jednoznaczne nazwy wyróżnione obiektów (distinguished names) w LDAP-ie mogą zawierać znaki nie-ASCII, podczas gdy w X.500 konieczne było usuwanie znaków diakrytycznych w nazwach wyróżnionych. Wszystkie znaki spoza tablicy ASCII są przechowywane w bazie danych LDAP w postaci UTF-8. Interfejsy służące do wprowadzania i wyprowadzania danych mogą stosować dowolny system kodowania danych wejściowych i wyjściowych (przy założeniu, że sam interfejs jest w stanie zidentyfikować przyjęte kodowanie i odpowiednio przekonwertować dane do lub z formatu UTF-8, patrz raport Opracowanie prototypu narzędzi do obsługi polskich znaków diakrytycznych w zasobach LDAP).

W LDAP-ie, zgodnie z RFC2596, Use of Language Codes in LDAP, można stosować podtypy atrybutów do specyfikacji języka, w którym jest wyrażona wartość atrybutu. Taka możliwość znacznie ułatwia przygotowywanie wielojęzycznych interfejsów do bazy danych (w X.500 najczęściej stosowało się wielowartościowe atrybuty w celu przypiania wartości w innym języku, rozróżnienie roli poszczególnych wartości nie było więc możliwe, dlatego dla potrzeb polskiego projektu X.500 został zdefiniowany dodatkowy schemat pozwalający na przypisywanie poprawnych polskich nazw poprzez specjalne "polskie" atrybuty). Aby z podtypów lang atrybutu był pożytek należy jednoznacznie ustalić reguły wprowadzania danach oraz priorytety przypisywane atrybutom i atrybutom z podtypami językowymi.

Zakładamy, że podstawowym celem jest udostępnienie poprzez serwer LDAP danych polskiemu użytkownikowi, dlatego wszystkie główne atrybuty (tj. atrybuty bez podtypów językowych) otrzymują wartości odpowiadające napisom polskim. Oznacza to, że atrybutom o, ou, cn, description, personalTitle, title, plposition, postalAddress itp. są przypisywane prawidłowe polskie nazwy. Wszystkie te atrybuty są wielowartościowe, dodatkowe wartości mogą zawierać nazwy zastępcze, inne tytuły naukowe, funkcje itp., a także odpowiedniki wartości w języku polskim "okrojone" z polskich akcentów. Te ostatnie wartości atrybutów mogą być pożądane dla poprawy efektywności wyszukiwania danych poprzez podanie poszukiwanego wzorca. Dzięki istnieniu tych wartości użytkownik może podać uproszczoną postać polskiej nazwy (gdy np. nie może wprowadzić z klawiatury znaków z polskimi akcentami).
Wartościom atrybutów prezentowanym w języku angielskim zawsze towarzyszy przyrostek ;lang-en po typie atrybutu.
Istotną rolę w schemacie danych LDAP dotyczącym gałęzi organizacyjnej odgrywa atrybut displayName. Jest on atrybutem nieobowiązkowym w klasie pleduOrg. Z założenia jest atrybutem jednowartościowym, służącym do przypisania instytucji, jednostce, osobie jednoznacznej nazwy (atrybuty o, ou, cn mogą być wielowartościowe, co uniemożliwia automatyczne wybieranie pożądanej wartości). Na ogół jego wartość odpowiada nazwie występującej w pierwszym komponencie jednoznacznej wyróżnionej nazwy wpisu. displayName może mieć również zastosowanie, gdy wiadomo, że dana instytucja, jednostka, osoba znana jest popularnie pod inną nazwą niż ta, która może zostać pobrana z atrybutu o, ou lub cn i tę właśnie nazwę chcemy widzieć jako wyróżnioną (np. pogrubioną, powiększoną) w interfejsie użytkownika. Atrybut displayName może mieć przypisany podtyp lang-en - przenosi wówczas wartość w języku angielskim, zakłada się, że taki atrybut jest również jednowartościowy.
W przypadku atrybutów wyróżnionych (tworzących jednoznaczną nazwę wyróżnioną), które mogą mieć wiele wartości, a dodatkowo jest stosowany atrybut displayName należy ustalić procedurę wyboru nazwy traktowanej jako nazwa główna. Oto priorytety poszczególnych atybutów, przy poszukiwaniu nazwy instytucji / jednostki organizacyjnej / osoby prezentowanej jako nazwa główna.

Priorytety atrybutów (od najwyższego)

w interfejsie polskim

wartość displayName
wartość o / ou / cn zgodna z wartością w jednoznacznej nazwie wyróżnionej wpisu;

w interfejsie angielskim

wartość displayName;lang-en
wartość o;lang-en / ou;lang-en / cn-lang-en (uwaga: o;lang-en może być atrybutem wielowartościowym, wówczas nie jest możliwy wybór preferowanej wartości, dlatego należy stosować displayName;lang-en)

Instytucja, np. "Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu", powinna być lokalizowana bezpośrednio pod wpisem dotyczącym kraju (c=PL). Jej podstawowa klasa obiektów to organization. Klasami pomocniczymi są eduOrg i pleduOrg.
Atrybut o jest obowiązkowy - zawiera nazwę instytucji występującą w jednoznacznej nazwie wyróżnionej wpisu (czyli pierwszy człon tej nazwy, nazwa ta może zawierać polskie znaki). Drugą wartością tego atrybutu jest nazwa przetranslowana do postaci ASCII (obcięte znaki diakrytyczne) - ta wartość jest używana do wyszukiwana danych w przypadku, gdy w polu wyszukania użytkownik nie wpisze poprawnej polskiej nazwy.
Dla atrybutu o nie powinny być stosowane podtypy lang-pl. Atrybuty z podtypem lang-en są przeznaczone do przenoszenia nazwy angielskiej instytucji i popularnych angielskich nazw zastępczych, czy angielskich skrótów nazw.
Zaleca się stosowanie atrybutu displayName. We wpisie dotyczącym instytucji można również zamieścić dodatkowe atrybuty:

telephoneNumber	numer telefonu instytucji
facsimileTelephoneNumber	numer faksu instytucji
postalAddress	adres instytucji (ulica, kod pocztowy, miasto)
postalCode	kod pocztowy miasta
l	lokalizacja: miasto / region
businessCategory	kategoria zawodowa
seeAlso	nazwa wyróżniona innego wpisu związanego z danym wpisem
description	opis dotyczący jednostki organizacyjnej
eduOrgHomePageURI	strona domowa jednostki

W odniesieniu do atrybutów postalAddress, businessCategory, l, description stosują się zasady opisane w Założeniach, czyli nazwy angielskie są umieszczone w atrybucie z podtypem lang-en.

4. Opis jednostki organizacyjnej (klasa macierzysta organizationalUnit)

5. Opis funkcji w jednostce organizacyjnej (klasa macierzysta organizationalRole)