Ewa Skrenty
Uczelniane Centrum Informatyczne UMK
Ewa.Skrenty@uni.torun.pl

Temat zadania:

Analiza potrzeb użytkownika usługi katalogowej i projekt nowego interfejsu do usługi katalogowej

(opracowanie przygotowane w ramach realizacji zadań projektu KBN)

Data opracowania: listopad 2003

Spis treści
  1. Wprowadzenie
  2. Analiza potrzeb użytkownika usługi katalogowej
  3. Interfejs do usługi katalogowej
    1. Logowanie do interfejsu
    2. Przeglądanie struktury organizacyjnej i prezentacja danych
    3. Wyszukiwanie osób/jednostek
    4. Tworzenie wykazu osób/jednostek
  4. Jak dołączyć informację z bazy LDAP do stron WWW

1. Wprowadzenie

Podstawowym zadaniem jakie ma spełniać ogólnopolska akademicka usługa LDAP jest dostarczenie użytkownikom Internetu książki telefoniczno-adresowej zawierającej informacje o pracownikach danej uczelni. Dla realizacji tego zadania w ramach projektu LDAP przygotowany został interfejs użytkownika, który opiszemy w niniejszym dokumencie.

2. Analiza potrzeb użytkownika usługi katalogowej

Przygotowując interfejs do usługi katalogowej najważniejszą rzeczą, na jaką należało zwrócić uwagę to jego funkcjonalność. Interfejs powinien być intuicyjny i realizować potrzeby użytkownika. Podstawowymi zadaniami, jakie powinny być realizowane są:

Analizując potrzeby użytkownika usługi katalogowej należy wziąć pod uwagę fakt, iż jednym z użytkowników będzie pracownik danej uczelni. Osoba ta może mieć nieco większe wymagania niż dowolny użytkownik z zewnątrz. Przede wszystkim pracownik danej uczelni może mieć dostęp do pełniejszej informacji zawartej w książce. Niektóre dane jak np. Administracji uczelni (np. Dział Płac) mogą być dostępne dla pracownika, a z pewnością powinny być chronione przed dostępem z zewnątrz. Pracownik danej jednostki organizacyjnej może potrzebować utworzyć wykaz osób pracujących w jego jednostce, ich adresów e-mail czy telefonów. Taki wykaz nie powinien być możliwy do zrobienia przez dowolnego użytkownika. W związku z tym użytkownik będący pracownikiem uczelni powinien móc się zautoryzować do interfejsu, aby w ten sposób otrzymać dostęp do pełnych danych.

3. Interfejs do usługi katalogowej

Interfejs do usługi katalogowej został napisany w języku PHP. Podstawową wersję można pobrać z Archiwum oprogramowania. Aktualna wersja - widoczna pod adresem http://ldap.uci.uni.torun.pl - jest rozszerzona o moduł autoryzacyjny skonfigurowany pod kątem bazy UMK. Do poprawnego działania wymagana jest przeglądarka z obsługą JavaScript i ramek. Grafika oparta jest o kaskadowe arkusze stylów, co w chwili obecnej jest wspierane przez większość przeglądarek.

Widok interfejsu stanowi układ dwóch ramek. W lewej ramce widoczna jest struktura organizacyjna jednostek. Prawa ramka służy do prezentacji danych pracowników i jednostek, oraz udostępnia menu umożliwiające wybór następujących opcji:

a. Logowanie do interfejsu

Interfejs może pracować w dwóch trybach: anonimowym i użytkowym. Tryb anonimowy jest trybem domyślnym, z jakim użytkownik rozpoczyna pracę i daje dostęp do części danych. Zgodnie z Zarządzeniem Rektora Uniwersytetu Mikołaja Kopernika tylko niektóre dane o pracownikach mogą być udostępnione w sieci komputerowej . Do pełnej informacji mogą mieć dostęp wyłącznie pracownicy UMK. Stąd użytkownik ma możliwość zalogowania się, aby w ten sposób otrzymać dostęp do pełnych danych.
Autoryzacja do interfejsu polega na podaniu identyfikatora sieciowego oraz hasła. Raport
Uwierzytelnianie i prawa dostępu opisuje realizację ochrony danych od strony serwera LDAP. Od strony interfejsu autoryzacja polega na podaniu identyfikatora sieciowego oraz hasła. Każdy pracownik UMK posiada konto na serwerze ogólnouczelnianym lub wydziałowym, które uprawnia go do zalogowania się do interfejsu. np. pracownik mający konto na serwerze Wydziału Chemii podaje indentyfikator postaci: nazwa_konta@chem.uni.torun.pl oraz hasło do konta. Wszystkie konta pracowników UMK znajdują się w specjalnej gałęzi domenowej serwera LDAP, np. dla pracowników mających konta na serwerze Wydziału Chemii jest to gałąź ou=Users,dc=chem,dc=uni,dc=torun,dc=pl. W momencie logowania się do interfejsu od strony serwera LDAP następuje próba dowiązania się jako uid=nazwa_konta,ou=Users,dc=chem,dc=uni,dc=torun,dc=pl. Dowiązanie zakończone sukcesem daje użytkownikowi dostęp do pełnej informacji zawartej w bazie.
Oto przykładowe okno logowania do interfejsu:


Okno logowania do interfejsu

b. Przeglądanie struktury organizacyjnej i prezentacja danych

Interfejs umożliwia w dowolny sposób przeglądanie całej struktury organizacyjnej jednostek (indeksu). Poszczególne jednostki można rozwijać/zwijać tak jak strukturę katalogów. Rozwinięcie danej jednostki powoduje wyświetlenie podjednostek, pracowników oraz osób pełniących funkcję danego poziomu struktury organizacyjnej. Dla czytelności, wpisy osób pełniących funkcję, zostały - w stosunku do zwykłych pracowników - wyróżnione osobną ikonką. Wybranie myszą dowolnej pozycji z indeksu powoduje, iż w prawej ramce wyświetlane są dane dotyczące wybranej pozycji, jednostka natomiast jednocześnie zostanie rozwinięta o jeden poziom w strukturze organizacyjnej. W przypadku osób prezentowane są takie dane jak np. telefon, adres e-mail, adres służbowy, stanowsko, strona WWW, jednostka. W przypadku osób pełniących funkcję dodatkowo pojawia się pole z odnośnikiem do osoby, która sprawuje daną funkcję. Dane dotyczące jednostek mogą zawierać takie informacje jak telefon, faks, adres, adres e-mail, domena internetowa, strona WWW. To, jakie informacje poszczególnych osób lub jednostek są prezentowane zależy od administratorów danych poszczególnych jednostek organizacyjnych.
Zastosowanie układu ramek powoduje, iż podczas pracy z interfejsem struktura organizacyjna jest zawsze dostępna. Można się po niej swobodnie poruszać nie tracąc informacji wyświetlonych w prawej ramce. Pożyteczną funkcją jest możliwość zlokalizowania w indeksie osoby lub jednostki, której dane są prezentowane. Klikając na link "Zlokalizuj w indeksie" osoba lub jednostka zostanie natychmiast wskazana w strukturze organizacyjnej. Przydatne jest to szczególnie w przypadku, gdy prezentowana osoba jest wynikiem przeszukania. Przykładową prezentację danych oraz przeglądanie struktury organizacyjnej przedstawia poniższy rysunek:


Okno przeglądania struktury organizacyjnej i prezentacji danych

c. Wyszukiwanie osób/jednostek

Po wybraniu z indeksu dowolnej jednostki lub będąc na poziomie domyślnym, czyli całego drzewa UMK, mamy do wyboru z menu opcję "Przeszukaj jednostkę" lub "Globalne szukanie". Pierwsza opcja pozwala na wyszukanie osoby (pracownika lub osoby funkcyjnej) począwszy od wybranego poziomu struktury organizacyjnej. Przy wprowadzaniu danych do wyszukania należy podać atrybut według którego osoba będzie szukana, zaznaczyć czy podana wartość ma być dokładną wartością wybranego atrybutu czy też może stanowić jej fragment. Osobę można wyszukać określając jej imię i nazwisko, nazwisko, adres e-mail, informacje dodatkowe lub sprawowaną funkcję. W ostatnim przypadku interfejs jako rezultat szukania zwróci listę zawierająca wyłącznie osoby pełniące funkcje. Opcja "Globalne szukanie" umożliwia dodatkowo wyszukanie jednostki w całej strukturze organizacyjnej. Oto przykładowe okno wprowadzenia danych do wyszukania:


Okno wyszukiwania

Rezultat wyszukania przedstawia alfabetyczną listę osób bądź jednostek spełniających żądane kryteria wyszukiwania. W przypadku dużej liczby rezultatów szukania, lista z wynikami zostanie podzielona na kilka stron po których można się przemieszczać. Po wybraniu szukanej osoby lub jednostki pojawia się okno prezentujące dane dotyczące wybranej pozycji. W oknie tym można swobodnie przechodzić między poszczególnymi rezultatami szukania oraz wrócić do strony z wynikami. Okno poniżej przedstawia przykładową listę wyników szukania.


Okno z wynikami szukania


Rezultat szukania - prezentacja danych

d. Tworzenie wykazu osób/jednostek

Pracownik UMK po zalogowaniu się do interfejsu może tworzyć wykazy osób lub jednostek zawierające pożądane informacje. Wybierając z indeksu dowolną jednostkę organizacyjną np. Uczelniane Centrum Informatyczne, w menu pojawia się opcja "Utwórz wykaz". Po wybraniu tej opcji pojawia się okno z pytaniem o rodzaj tworzonego wykazu, następnie można wykaz skonfigurować określając interesujące atrybuty oraz nazwy poszczególnych kolumn. Dane zawarte w wykazie mogą być posortowane według wybranej kolumny. Dodatkowo wykaz osób można zawęzić, określając dodatkowy warunek np. numer pokoju = 412. W tym przypadku wykaz obejmie tylko osoby pracujące w pokoju nr 412. Tak wygląda okno tworzenia wykazu:


Okno tworzenia wykazu

Po wybraniu przycisku "Wybierz" zostanie wyświetlony wykaz w postaci strony gotowej do wydruku.

4. Jak dołączyć informację z bazy LDAP do stron WWW

Implementacja interfejsu pozwala na umieszczanie na stronach WWW odnośników kierujących do określonej pozycji w bazie LDAP. Można również określić zakres prezentacji struktury organizacyjnej, ograniczając się do konkretnej jednostki drzewa UMK . Służą do tego parametry base oraz entry dołączone do url-a strony głównej interfejsu. Parametr base określa zakres struktury organizacyjnej, jaki będzie wyświetlony w lewej ramce; parametr entry określa osobę, której dane zostaną wyświetlone w prawej ramce. W parametrach tych należy podać prawidłowy DN określający żądany wpis w bazie LDAP (dotyczący jednostki dla parametru base oraz pracownika dla parametru entry). Oczywiście wartości tych parametrów muszą być zakodowane do postaci prawidłowego url-a.
Dalsza praca z interfejsem może odbywać się w sposób standardowy, z uwzględnieniem podanego zakresu struktury organizacyjnej. Wybranie z menu opcji "Globalne szukanie" umożliwia przeszukanie w ramach całego drzewa UMK. Można określić tylko jeden z tych parametrów, np. określając osobę, której dane mają być wyświetlone w prawej ramce (parametr entry), zaś poziom struktury organizacyjnej pozostawić domyślny (będzie nim całe drzewo UMK).

Przykłady

Książka adresowo-informacyjna pracowników UCI
Informacje o pracowniku
Informacje o pracowniku (z podaniem zakresu struktury organizacyjnej)